06 - 236 68 530
Met DELA had ik een mooi interview én ze maakten er een video bij voor op hun forum en Facebookpagina. Ik geef volop tips hoe je verdrietige kinderen kunt helpen.
De video van mij kun je hier bekijken.
Je leest het interview met tips hieronder, maar doorklikken naar het forum kan uiteraard ook.
Misschien geeft het je steun om meer te lezen over alles rondom een overlijden.
Kindertherapeut Marieke: ‘Gun je kind zijn tranen wanneer een dierbare overlijdt.’
Marieke de Boer is kindertherapeut. In haar praktijk in Enschede helpt ze kinderen die te maken krijgen met groot verdriet wanneer een dierbare is overleden. Ook als ouder kom je dan vaak voor een moeilijke periode te staan. Want hoe help je je kind om te gaan met een dergelijk groot verlies? Marieke heeft een aantal tips.
Marieke helpt kinderen hun vrolijkheid en zelfvertrouwen terug te krijgen. ‘Tekenen werkt helend’, vertelt Marieke. ‘Het helpt kinderen om dichter bij zichzelf te komen, los te laten en te verwerken. Ik laat kinderen dat graag ervaren. Waardoor ze weer op eigen kracht verder kunnen.’
Verschillende emoties
Een willekeurige dag in de praktijk. De kinderen die Marieke ontvangt kunnen zeer verschillend reageren op de dood van een dierbare. ‘De meest zichtbare emotie is huilen, intens verdrietig zijn om degene die er niet meer is. Maar kinderen hebben ook boze, opstandige buien. Of ze zijn bang. Als ouder leg je dan soms niet meteen de link met verdriet om een overlijden.’
Voorbeeld doet volgen
Hoe kinderen met het verlies omgaan, hangt volgens Marieke af hoe je als ouder zelf het verlies ervaart. ‘Sommige ouders zijn beschermend en willen bij hun kind tranen en verdriet besparen. Ouders beslissen dan bijvoorbeeld om hun kind niet mee te nemen naar de overledene, of bij de uitvaart thuis te laten.’
Deze ouders houden volgens Marieke ook vaak hun eigen verdriet voor zichzelf. Alsof het er niet echt mag zijn. ‘Ze willen niet dat hun kind hun tranen ziet. Daarmee kunnen zij onbewust het signaal afgeven dat er niet gehuild mag worden. Hierdoor kan het zijn dat het kind ook zelf geen of weinig emoties toont. Dat zijn kinderen die stilletjes huilen en verdrietig zijn.’
“ Hoe kinderen met verlies omgaan, hangt af van hoe je als ouder zelf het verlies ervaart. ”
Sussen mag, hoeft niet
Troosten en sussen als iemand dood gaat. Het ligt zo voor de hand om te doen. ‘Maar’, zegt Marieke, ‘troost niet te snel; sussen mag, maar hoeft niet. Wat gehuild is, is gehuild en komt niet meer terug.’ Ze adviseert iedere ouder om een kind zijn tranen te gunnen. ‘Je kunt die tranen niet voor je kind huilen. Dat wat je opspaart, komt vroeg of laat sowieso naar buiten en dan is het groter en meer dan je zou willen.’
Ben altijd eerlijk
Marieke benadrukt dat de manier waarop een kind rouwt per kind verschilt. Het hangt daarnaast af van de leeftijd van het kind. ‘Heel jonge kinderen die nog geloven in sprookjes en Sinterklaas hebben nog geen idee van werkelijkheid en fantasie. Zij kunnen je rustig vragen wanneer mama weer terugkomt. Ook als zij bij de uitvaart aanwezig zijn geweest. Het is voor deze jonge kinderen heel belangrijk om eerlijk te zijn als je vragen krijgt. Fantasie is vaak erger, want alles is immers mogelijk. Of vraag het kind zelf: “wat denk jij?” Meestal is dit al voldoende.
Vanaf een jaar of 9 ontstaat meer realiteitszin. Het besef van ‘nooit meer’ is al vrij groot. Dan zijn kinderen volgens Marieke meer, en soms ook langer verdrietig. Omdat ze meer in hun hoofd kunnen zitten. Alles kunnen bedenken.’ Zij beseffen heel goed wat het betekent dat mama er niet meer is en wat dat voor impact kan hebben op hun leven. Zij tonen bewust hun emoties minder om de andere ouder daarmee niet te belasten. Hun vragen kunnen ook groter en meeslepender zijn, maar ook hier geldt: ben altijd eerlijk in je antwoord. Je mag ook zeggen dat je het even niet weet. Of het samen uitzoeken.’
“ Vraag het kind ‘wat denk jij’, of zeg dat je het even niet weet. ”
Zijn kinderen nog wat ouder, zo rond de pubertijd, dan houden zij vaak het verdriet voor zichzelf. Daarbij is de pubertijd een periode van ‘wie ben ik’ en het afzetten tegen van alles om hen heen. ‘Het verdriet dat er is, maakt het er niet makkelijker op. Het is belangrijk om als ouder hiervoor de nodige aandacht te hebben en je hiervan bewust te zijn’, zo legt Marieke uit.
Opruimen met tekentherapie
Marieke ziet in haar praktijk regelmatig kinderen die zelfs jaren na een overlijden niet lekker in hun vel zitten door opgekropt verdriet. Dat uit zich in bijvoorbeeld opstandigheid of erg angstig zijn. ‘Emoties zoeken altijd hun weg naar buiten en dat kan zich op verschillende manieren laten zien. Voor de omgeving (ouders, leerkrachten) is dat vaak niet direct te herleiden tot het gevoel van gemis. Maar dat is het is wel degelijk.’
Ouders zijn vaak opgelucht dat er verder niets aan de hand is maar dat het verdriet het geluk van hun kind in de weg staat. ‘Eindelijk komt het eruit’, zei eens een ouder. Marieke gebruikt in haar praktijk speciale tekentherapie ‘om op te ruimen wat zo vast zit van binnen’. ‘Daardoor ontstaat er weer ruimte voor rust, maar vooral voor plezier. En omdat er begrip is voor de kinderen, waarom zij zich zo voelen, maak je een groot verschil.’
Zie je kind voor vol aan
‘De dood hoort bij het leven, verdriet ook. Als je als ouder je kind kunt steunen, echt kunt luisteren en er voor hem of haar kunt zijn, dan heb je samen veel gewonnen. Kinderen voelen zich gehoord, gezien en begrepen en vinden het fijn voor vol aangezien te worden. Al denken volwassenen daar soms heel anders over. Verplaats je in het kind, leef je in en leef mee. Dan kan het kind huilen en verdriet verwerken.’
Herinnerings-doe-boek
Voor kinderen kan het heel fijn zijn om een ‘herinner-plekje’ te maken op hun eigen slaapkamer. ‘Uit ervaring weet ik dat dit de kinderen kan helpen op verdrietige momenten’, legt Marieke uit. ‘Even terugtrekken en een moment voor hunzelf creëren is extra fijn met zo'n plekje dat alles ‘vertelt’ over herinneringen die ze hebben aan degene die overleden is.’ Ze ontwikkelde een Herinnerings-doe-boek, met daarin een speciale kleurplaat van de herinnerings-boom. ‘Deze boom draagt allemaal herinner-hartjes en zo kunnen kinderen spelenderwijs hun herinneringen aan de overledene een andere kleur geven.’